Einde van een heerlijke meivakantie in Bristol, Bath, Cornwall

Ons verblijf in het Britse koninkrijk zat er weer op. In Bath hebben we overnacht in The Forester and Flower, een kleurrijke en gezellige B&B in een buitenwijk van Bath. Vlakbij is een bushalte waar je regelmatig op de bus naar het centrum kunt stappen. Wij vonden dit een prettige manier om in Bath te komen i.p.v. met de auto in de drukte naar een dure parkeerplaats te moeten zoeken. Bath is een van de drukst bezochte steden in Engeland. Deze dagen in mei vonden wij de drukte wel meevallen, blijkbaar is dit een goed seizoen om de stad en zijn attracties te bezoeken. 

Zaterdagmiddag reden we terug naar Bristol voor de laatste overnachting en het inleveren van de auto, aangezien we zondag rond de middag zouden terugvliegen.

We hebben genoten van 10 heerlijke dagen in Engeland en hopen snel weer terug te komen. 

Onze vakantie is gestart op deze pagina: https://renrbritain.blogspot.nl/2016/07/start-van-een-cornwall-tiendaagse.html

Bath, snuffelen aan architectuur en geschiedenis

Terug in de tijd in Bath.
Op deze miezerige morgen liepen van het centrum van Bath via Queen Square en het Royal Victoria Park naar de Royal Crescent, ons voornaamste doel van vandaag. Aan alle informatie die over de Crescent beschikbaar is, hoef ik hier niets toe te voegen. Wel wil ik Royal Crescent no. 1 voor het voetlicht brengen. Wij hebben bijzonder genoten van ons bezoek aan dit statige huis, dat als museum beheerd wordt door de Bath Preservation Trust.

Van 1776 tot zijn dood in 1796 was Henry Sanford de vaste bewoner van dit huis. Permanente bewoning was overigens een uitzondering, want de meeste appartementen werden door de elite gehuurd voor het seizoen. In andere maanden konden eenvoudiger lieden de huizen huren.
Na zijn dood is de gehele inboedel verkocht door de erfgenamen en is het huis door verschillende (groepen) bewoners in gebruik genomen. Mr Bernard Cayzer had dan ook een flinke restauratieklus te financieren toen hij het huis in 1968 kocht om in ere te herstellen.
De inrichting van het huis zijn dus niet de persoonlijke eigendommen van Henry Sanford, maar het
huis is wel volledig authentiek ingericht in de Georgiaanse stijl van zijn tijd en naar de interesses en leefstijl, voor zover bekend, van Henry Sanford. Voor belangstellenden is er een introductiefilmpje over zijn leven. Vervolgens is er een route door het huis met een in verschillende talen uitgewerkte toelichting bij ieder vertrek. Deze is ook te vinden op de bijzonder informatieve website. Maar in alle kamers zijn gastvrouwen, vermoedelijk vrijwilligsters, die graag heel veel details en leuke wetenswaardigheden uit de doeken doen, die daar niet te vinden zijn.

Toen een van de dames Rob's interesse voor klokken opmerkte, maakte zij hem attent op een klok in de Withdrawing Room, die afwijkt van de Georgiaanse principes dat alles symmetrisch moet zijn. Dat principe gaat zelfs zo ver dat er bijvoorbeeld in deze kamer aan weerszijden van de roze bank een deur is, waarvan de linker een volkomen loze deur is. Nep: alleen voor de symmetrie aangebracht. De klok daarentegen - hoewel zeker in de betreffende periode gemaakt - vertoont niet dat kenmerk.

Overigens zijn alle klokken in dit pand in Bath gemaakt. Door de vraag naar dit soort luxe artikelen, ontstond in Bath een eigen klokkenmakerij. In het Museum of Bath at Work valt hierover ongetwijfeld meer te leren, maar daarvoor ontbrak het ons helaas aan tijd.

Alles draaide om uiterlijk vertoon. In de eetkamer en de keuken kregen we daar ook een paar mooie staaltjes van te horen. Zo staat er in de eetkamer een ananas op tafel. Deze waren peperduur in die tijd en werden voor een gelegenheid dan bijvoorbeeld bij de buren geleend, alleen voor de show! 

 

Bath of geen bath: je kunt je niet aan de indruk onttrekken dat het in de tijd van de Romeinen hygiënischer toeging dan in de 18e eeuw bij elite van het koninkrijk.
Het was de tijd van pruiken en weinige (maar een paar keer per jaar) badbeurten.

Dat betekende luizen! De dames gebruikten niet alleen een wig scratcher, maar verwijderden zelfs hun wenkbrauwen om deze te vervangen door muizenstaarten (!) om het gekriebel tegen te gaan.
Ondergoed ontbrak en de details van de dagelijkse stoelgang, die wij in de damesslaapkamer kregen te horen, zal ik hier achterwege laten. In de keuken vernamen we later dat ook de (fijne) bovenkleding nauwelijks gewassen werd. Erg fris zal het dan ook bij deze chique dames en heren niet geroken hebben. Onaangename geuren werden bestreden met parfum.

 De slaapkamer van de heer des huizes bood een mooi uitzicht over de Royal Crescent.

Onder het straatniveau bevonden zich o.a. de keuken en opslagruimtes en de Housekeeper's Room. 

Dit is de zwaarste van een heel assortiment strijkbouten. De bovenkleding werd nauwelijks echt gewassen vanwege de fijne stoffen en roesjes etc., maar er werd wel gestreken. Voor smalle roesjes is er een klein strijkijzertje, maar dit exemplaar is echt loodzwaar en het moet een enorme belasting voor het personeel zijn geweest om hiermee te werken. Het souterrain heeft een uitgang naar de buitentuin. Alle huizen aan de Crescent hebben een kleine tuin onder straatniveau, omgeven door fraai hekwerk voor de veiligheid van de gebruikers op de openbare weg. Na ons bezoek aan no. 1, hebben we de Crescent nog wat nader bekeken en het is dan ook leuk om te zien wat de verschillende bewoners met deze tuintjes doen. De ene is slechts getooid met een stoeltje, andere zijn tot kleurige mini-stadstuintjes omgetoverd.

 

Er was een flinke schoonmaakbeurt van de gevels aan de gang en het resultaat was duidelijk. Hier werd weer het mooie witte Bath steen zichtbaar.

Mooi ritme en een fraaie lantaarnpaal.

Op no. 1 kun je een combiticket kopen voor een aanvullend bezoek aan het architectuurmuseum. Een aardige winkelstraat door en ietsje verderop in de statige Vineyards is het Museum of Bath Architecture te vinden in een voormalige kapel. Het kost niet veel tijd om er te komen en ook niet om in de tentoonstelling Building of Bath veel te weten te komen over het ontstaan en de architectuur van de Georgian bouwstijl die beeldbepalend is voor Bath.

We kunnen kerken, thermen en musea bezoeken, maar wat is het toch heerlijk dat er ook nog boekhandels bestaan, waar de tijd lijkt te hebben stil gestaan!

 En wat is een bezoek aan Engeland zonder High Tea?! In de Bartlett Street Quarter vonden we Bea's Vintage Tea Rooms, waar het op dat moment zo vol was dat we gevraagd werden om even bij de buurvrouw in de antiekwinkel te wachten. Tot we even later werden opgehaald hebben we gezellig met de winkeldame zitten keuvelen temidden van de geuren en kleuren van onze jeugd.

 

Ons geduld werd beloond met een heerlijke tea in de knusse (en droge!) entourage van Bea.

The Circus in de regen kon ons niet meer verleiden tot een nadere beschouwing. Vaarwel Bath, het was ons een genoegen. Wellicht tot een volgende keer.

Historische sites maken me altijd nieuwsgierig en op zoek naar iets meer informatie over het leven in Bath in de 18e eeuw, kwam ik een mooie site tegen, waarin no. 1 Royal Crescent model staat voor het leven in de steden in Georgian City's: http://www.18thc-cities.paris-sorbonne.fr/Number-1-Royal-Crescent-in-Bath?lang=fr
Daar is gedetailleerde informatie te vinden over het huis en vele attributen en kunstwerken.
Marloes Hoogendoorn heeft geschreven over het leven van de Engelse High Society en dan met name de invloed van revoluties daarop in een navolgende periode van 1790-1830:  http://www.janeaustensociety.nl/Regency&Revolutions%20-%20Marloes%20%20Hoogendoorn2008-2009.pdf
Een aardig algemene toeristisch blog over Bath is van Buroscanbrit.nl

Bath: historisch en levendig

Onze Cornwall-week sloten we af met een kort verblijf van één overnachting in Bath. Dat gaf ons een middag en een ochtend de gelegenheid om met deze Wereld Erfgoedstad kennis te maken. Er valt in Bath veel te beleven, dus de beperkte tijd noopte ons tot het maken van keuzes.                                                                         Vanaf het busstation vonden we die eerste middag door de grote winkelstraten onze weg naar het oude centrum. 

Daar begonnen wij onze ontdekkingsreis door Bath in de tijd, waarin de stad ontstaan is. De Romeinen bouwden in de eerste eeuw een tempel voor Sulis Minerva en thermen rond de natuurlijke warmwaterbronnen. Na het vertrek van de Romeinen raakten de baden in verval, maar in de loop van de 18e eeuw kreeg de Britse upperclass onder invloed van de dandy "Beau Nash" hernieuwde belangstelling voor de geneeskrachtige warmwaterbronnen. Dat gaf de stad een enorme impuls: er werden nieuwe, deftige huizen gebouwd en door de vraag naar luxe artikelen ontstond er werk voor vele handwerklieden. Bath werd een levendige, moderne badplaats voor de Britse elite. 

De oorspronkelijke Romeinse thermen bevinden zich onder het huidige straatniveau. Pas aan het eind van de 19e eeuw werden de oude baden opgegraven en inmiddels is het een indrukwekkend complex, waar niet alleen de Romeinse badcultuur wordt getoond en toegelicht door o.a. plaquettes, maquettes en lichtshows, maar waar ook archeologische vondsten als sarcofagen, muntstukken, beelden, gebruiksartikelen en andere voorwerpen uit die tijd het plaatje aanvullen.

Fragmenten van de voorzijde van de tempel

 
 Hoofd van Sulis Minerva en een bronzen hoofdtooi, waarschijnlijk van een priester

De bron voorziet nog steeds dagelijks in 1.170.000 liter warm water (46 graden).

Stoomwolken hangen boven het water dat via deze overstort uit de bron in de kanaaltjes stroomt naar het grote bad. Overtollig water wordt afgevoerd naar de rivier. Prachtig om het hele systeem van kanalen en sluizen, de verschillende badruimtes en baden te kunnen zien.

Materialen en een video illustreren hoe verschillende stenen werden gemaakt en gebakken.

Zwembad

Sinds wij (jaren geleden) de thermen van Caracalla in Rome hebben bezocht, zijn we onder de indruk van de bouwkunst en technieken die de Romeinen in de oudheid reeds beheersten. Toen al vond ik met name het systeem van verwarming en afvoer van warme en vervuilde lucht zo vernuftig en in deze badhuizen in Bath is dat ook zo prachtig te zien. Deze Hypocaust is echt een plaatje!
Een bezoek aan de thermen van Bath is echt een belevenis, maar voor wie dat niet mogelijk is, is de virtuele rondleiding een bescheiden alternatief.

Wie van de moderne thermen gebruik wil maken, moet daarvoor misschien wel wat wachttijd over hebben.

 

Een andere historische site die we natuurlijk niet konden overslaan, was Bath Abbey - op steenworp afstand van de thermen. In de abdij werden we niet alleen verrast door de schoonheid van het interieur, maar ook door het optreden van een groot kinderkoor.

Deze vrijdag was het International Music Festival in Bath. Op vele locaties in de stad was er muziek in velerlei toonaarden en ook op straten en pleinen was music in the air.
We hebben een poosje naar dit jeugdkoor geluisterd en gekeken. Het was een leuk en vrolijk optreden: geen gedragen hymnes, maar vol stevige ritmes die met voet, hand en mond kracht werden bijgezet. En vooral heel veel plezier.
Door dit optreden hebben we ons beperkt tot een bescheiden ronde door de kerk om de prachtige waaiergewelven en en fraaie glas-in-loodramen te bewonderen.

Ook Bath is in 1942 tijdens de raids stevig gebombardeerd door de Duitse luchtmacht.  Het grote oostelijke raam van de abdij is daarbij volledig aan gruzelementen geblazen. De brokstukken zijn opgeslagen, maar lange tijd meende men dat het raam niet meer te repareren was, totdat glazenmaker Harry Kirk in 1952 de uitdaging aanging. Hij begon met het meetwerk met behulp van een brandweerladder, wist een proefpaneel te installeren en was goed op weg, toen in 1953 het steenwerk rond de ramen in een gevaarlijke staat bleek te verkeren. Ook dat werd aangepakt, maar het was een stevige klus voor vader en zoon Kirk om in de wintermaanden van 1955 de overige delen van het raam te installeren. In februari was de restauratie voltooid. Het raam bestaat uit 864 square feet stained glass, waarvan 60% van het originele glas.
Een mooi verhaal achter het verhaal dat het raam zelf vertelt met 56 scènes uit het leven van Christus.

Onder: James Montagu (de spelling zonder eind-e volgens het toelichtingspaneel)

Bath is een leuke en levendige stad en er valt voor iedereen wel wat te ontdekken en te doen. Straatoptredens in velerlei vorm, niet alleen muziek tijdens het muziekfestival. Veel leuke winkels op het plein en in Abbey Green of verder doorlopend in de historische markthal Guildhall Market.

In Guildhall Market word je door de Queen zelf ontvangen en je kunt er terecht voor wolbollen, vloerkleedjes, vlaggen tot de meest fantastische theepotten en allerhande lekkernijen.

Vandaar liepen we in een mum van tijd naar de oevers van de Avon en  naar de sfeervolle Pulteney Bridge. Daar hadden we een mooi uitzicht over river Avon.

Aan de overkant van de brug zijn we afgedaald naar de andere oever, vanwaar we weer even een andere kijk op Bath kregen. Het pad langs de rivier bracht ons ook langs Beazer Garden Maze, een soort labyrint waarin je, als je de juiste paden volgt, in het centrum belandt op het mozaïek van de Gorgol, of zonnegod Sul (gerelateerd aan de Sulis Minerva tempel).

We keerden weer terug naar de andere oever, waar we nog even ons neus binnen de deuren van St. John the Evangelist Catholic Church staken, een gotische kerk die wel in schril contrast staat met de abbey. Onze toeristengids bood hierover geen informatie, maar ik vond een artikel op wikipedia, dat onze waarnemingen aardig bevestigde. Evenals in de katholieke Middellandse-zee landen, troffen we in Engeland de meeste kerken open. Wij slaan de mogelijkheid om dit soort monumentale gebouwen te bekijken, ook als ze niet (zo) bekend zijn, zelden over. Soms valt het tegen, maar soms wordt je zomaar door iets heel moois verrast. St. John's heeft niet direct mijn voorkeur, maar het echtpaar dat hier blijkbaar in het huwelijk gaat treden, zal ongetwijfeld een prachtige dag gaan beleven.

Bath heeft een ruime en gevarieerde keuze aan horeca. Dat bood uitkomst voor onze opspelende hongergevoelens en we vonden een aardig restaurant boven een leuke pub. Daarna liepen we een ruime route door de stad onderweg naar het busstation.
In het park was inmiddels het feest begonnen, er speelde een leuke band, en wij voegden ons korte tijd bij het publiek.

Op straat gebeurde ook van alles.

 

Voor ons werd het tijd om op de bus te stappen teneinde ons op tijd bij onze B&B te melden.
We hadden nog een ochtend tegoed!

Voor wie een relativerende toon over de wetenswaardigheden van Bath weet te waarderen is dit artikel in de Volkskrant heel aardig: http://www.volkskrant.nl/archief/twee-dagen-bath-is-genoeg-voor-jaren~a405456/